dr Kemal Dolay Specijalista opšte hirurgije i hirurške onkologije
Intervju: Serpil Dokurel
1- Kako se izvodi operacija žučne kese?
Zlatni standard u hirurgiji žučne kese je zatvorena metoda koju nazivamo laparoskopska holecistektomija. Ova operacija se izvodi u opštoj anesteziji, odnosno uspavljivanjem pacijenta. U ordinaciji se koriste ukupno 4 troakara (1 10 mm, 3 5 mm). Od pupka se pravi rez od 5 mm, a u stomak se ulazi sa 5 porta, naduvavanjem stomaka gasom ugljen-dioksida, a žučna kesa, jetra i drugi organi u stomaku se pregledaju 5-kamerom. Ako nema dodatne bolesti, ostala 3 porta se ubacuju kroz rez. Žučna kesa se hvata posebnim finim instrumentima, na kanal žučne kese i arteriju se postavljaju klipovi u vidu spajalica, a žučna kesa se odvaja od jetre. Zatim se kesica vadi direktno ili u kesi kroz rez od 10 mm. Operacija se završava postavljanjem estetskih šavova na rane.
2- Koje pripreme treba uraditi pre operacije žučne kese?
Kao i u svim operacijama, analize krvi, radiografija grudnog koša i srca se rade prema uzrastu i stanju pacijenta, a pre operacije pacijenta pregleda anesteziolog. Ukoliko nema dodatne preporuke, pacijent ne treba ništa da jede i pije posle 12:00 uveče pre operacije. Ukoliko koristi razređivače krvi kao što je aspirin, naš pacijent bi svakako trebalo da obavesti svog lekara o tome, jer ih treba prekinuti nedelju dana unapred i zameniti drugim lekovima. Naši pacijenti koji koriste lekove za hipertenziju mogu da koriste ove lekove rano ujutru sa malom količinom vode.
3- Koliko sati traje operacija žučne kese?
Operacije žučne kese traju između 15 i 45 minuta, iako trajanje varira u zavisnosti od pola pacijenta, težine i iskustva hirurga. Međutim, kod pacijenata sa zanemarenim ili odloženim i komplikovanim kalkuloznim holecistitisom ili kod pacijenata koji su ranije imali otvorenu operaciju abdomena, vreme operacije može biti duže od 1 sata. Kod mojih pacijenata, moja najkraća operacija žučne kese traje 10 minuta.
4- Kako se odvija proces oporavka nakon operacije žučne kese?
Oporavak nakon laparoskopske operacije žučne kese je prilično brz. U roku od 2-3 sata nakon operacije, pacijent može ustati i otići u toalet. Sledećeg jutra posle kontrolnog pregleda se šalje kući. Prvih 4-5 dana treba uzimati oralne lekove protiv bolova.Posle prve nedelje kontrolnog pregleda, pacijent se može vratiti radnom životu.
5- Kakva treba da bude ishrana posle operacije žučne kese?
3 sata nakon operacije naš pacijent se počinje sa vodenom hranom, laganim obrokom uveče i doručkom ujutru. U prvih 6-8 nedelja nakon operacije preporučuje se našim pacijentima da obrate pažnju na preterano masnu hranu, žumanca (besplatno belance), čokoladu, orašaste plodove poput lešnika i kikirikija. Takođe se preporučuje da se držite podalje od namirnica za koje zna da izazivaju gasove u prošlosti i da smanjite količinu hrane koju jede u jednom obroku.
6- Možete li uopšte da govorite o stvarima koje treba razmotriti nakon operacije žučne kese?
U prva 2 meseca nakon operacije treba voditi računa o ishrani, inače kod naših pacijenata može doći do smetnji u varenju. Posle drugog meseca mogu da počnu da jedu neke namirnice, pod uslovom da količina nije prevelika. Ukoliko postoji predispozicija u smislu hirurških ožiljaka, treba da obavesti hirurga u prvoj nedelji praćenja i po potrebi može da se prepiše krema za smanjenje ožiljka, a treba i da zaštiti rane od sunčeve svetlosti u prvih 6. meseci.
7- U kojim situacijama operacija žučne kese postaje obavezna?
Kamen u žuči može da izazove bol i otok posle jela, što nazivamo bijer kolika, kao i da dugoročno izazove žuticu, kamenje u žučnim kanalima, upalu žučnih puteva, upalu pankreasa, apsces jetre i rak žučne kese. Pored toga, ako se zapaljenje kamena u žuči ne leči, žučna kesa može izbiti u stomak i otrovati je, što može dovesti do smrti.
Kamen u žuči se deli u dve grupe:
1) Žalioci; 2) Oni koji nemo gledaju. Bez obzira na broj ili veličinu žučnih kamenaca koji se žale, treba izvršiti operaciju. U stvari, naši ljudi imaju zabludu da ako postoji mali kamen ili jedan kamen, nema potrebe za operacijom. Naprotiv, manji kamenčići više padaju u žučne kanale i mogu dovesti do fatalnog zapaljenja žučnih puteva i pankreasa i žutice.
S druge strane, kod tihih žučnih kamenaca bez tegoba, operacija nije potrebna, osim u nekim slučajevima, i ona se prati. Međutim, ako je kamen u žuči veći od 2,5 cm, zbog mogućnosti razvoja kancera u slučaju porcelanske kese, koju nazivamo kalcifikacija oko žučne kese, kod pacijenata sa anemijom sa hemolizom, kod dugotrajnog i nekontrolisanog dijabetesa, kod pacijenata koji će biti podvrgnuti operaciji gojaznosti i transplantaciji organa, a kod astronauta ima žalbi na kamen u žuči.iako bi trebalo da se operiše.
8- Koje promene nastaju u telu kao rezultat uklanjanja žučne kese?
Žučna kesa deluje kao skladište. Žučna kesa kondenzuje i skladišti većinu od 1 litra žuči koju jetra dnevno proizvodi u gladi, a kada jede, žučna kesa se skuplja i prazni većinu žuči u dvanaestopalačno crevo kako bi olakšala varenje. U kamenoj vrećici, kontrakcijski bol se javlja nakon više jela jer kamen blokira kanal vrećice. Nakon operacije, ovaj bol nestaje, ne akumulira se u žučnoj kesi, stalno teče u crevo. Međutim, u prva 2 meseca nakon operacije, u slučaju teške ishrane, prekomerne masne hrane i jedenja puno jaja i čokolade, mogu se razviti probavni problemi kao što su nadimanje i gasovi.
9- Da li se u operacijama žučne kese uklanjaju samo kamenci, da li metode razbijanja kamena funkcionišu kao kod kamena u bubregu?
U operaciji žučne kese ne uklanjaju se samo kamenci, već se i žučna kesa u potpunosti uklanja sa kamenom. Na početku moderne hirurgije kamenje iznutra je očišćeno i žučna kesa zatvorena šavovima bez skidanja žučne kese, ali u narednih 6 meseci kod većine pacijenata došlo je do razvoja kamena u žuči, pa je čak i deo novonastalog kamena upao u kanala, izazivajući žuticu, zapaljenje žučnih puteva i pankreasa.
Iz istog razloga, pošto mali kamenčići padaju u žučni kanal i mogu biti fatalni, metoda razbijanja kamena u žučnoj kesi se ne primenjuje kao kod kamena u bubregu, opasna je.
10- Koje su razlike između zatvorene operacije žučne kese i otvorene operacije žučne kese?
Prvo smo rekli da je zatvorena hirurgija zlatni standard. Prednosti zatvorene hirurgije su manji bol nakon operacije, manje infekcije rane, kraća hospitalizacija, ranije svakodnevne aktivnosti i povratak na posao, znatno manje ožiljaka i manje trbušne kile i crevnih adhezija u kasnom periodu. Sa povećanjem iskustva, čak i u slučaju perforacije (eksplozije) žučne kese, ova operacija se može obaviti zatvoreno i bez problema.
